Covid-19 pandemisiyle birlikte ‘maymun çiçeği virüsü’ tehdidi de artarak devam ediyor. Prof. Dr. Meral Sönmezoğlu , bu virüsün en çok kimleri maksat aldığını açıkladı.
Nisan 2022 Afrika’da endemik görülen maymun çiçeği virüsü birinci sefer Avrupa’da endemik olduğu Afrika dışında endemik olmayan ülkelerde salgın potansiyeline geçti. Aslında birinci kere 1950’li yıllarda Danimarka’da izole edilen ve 1970’de bu virüsün hayvanlardaki varlığı gösterilmiş olan maymun çiçeği virüsü bilinen en Afrika dışındaki birinci salgınını 2022’de yaptı. Nisan 2022’den 4 Temmuz’a kadar, yani bugüne kadar 5783 olay laboratuvar olarak doğrulanmış. Bu doğrulanmış hadiselerin % 86’sı Avrupa ülkelerinde. Temel olarak maymun çiçeği hastalığının vefat oranı düşüktür. En fazla da Kongo’da görülen Batı Afrika ve Kongo’da görülen iki çeşidi var. Kongo’da görülen çeşidi % 1 ile 5 ortasında vefat oranına sahip. 5783 hadisede bir tek olay Nijerya’da birtakım komplikasyonlar nedeniyle hayatını kaybetmiş. Ekseriyetle kendi kendine uygunlaşan ve kendini sınırlayan bir hastalık olduğunu söylemek mümkün.
Prof. Dr. Meral Sönmezoğlu
Lezyonlara yakın temasla bulaşıyor
Maymun çiçeği virüsü, temas ve büyük damlacıklar yoluyla damlacık maruziyeti ile teneffüs yoluyla bulaşabilir. Beşerden beşere bulaş deri lezyonlarından, beden sıvılarından temas yahut teneffüs yoluyla olmaktadır. Virüsünün kuluçka müddeti 5 günle 21 gün ortasında gerçekleşir. Kuluçka mühleti bitince baş ağrısı ateş, kırıklık, halsizlik ve daha sonra döküntüler ortaya çıkıyor. Suçiçeğinden daha büyük ve besbelli olan bu döküntülere temasla bulaş oluşuyor. Yakın temasın yanı sıra, bu lezyonlardaki sıvıların bulaştığı yüzeyler, havlulardan da insanlara çabucak temasla bulaştığı da gösterilmiş. Fakat temel olarak lezyonlara yakın temasla bulaştığını söylemek mümkün.
Vakaların yüzde 99.5’i erkek
Bu virüsün hala pandemik virüs olarak bulaşı devam eden Covid-19 virüsü ile ilgisi yoktur. Son salgın olayların yüzde 99.5’unun erkek olduğunu göstermiş. Ve yeniden birden fazla hadise immün yetmezliği olan hastalar. Yüzde 30 kadarı da HIV müspet. 2022 salgını daha çok eşcinsel erkeklerde görüldüğü ve yakın lezyonların ciltten temas ve cinsel temasla bulaştığı gösterilmiş, klasik bilgilerde maymun çiçeğinin cinsel temasla bulaşmadığı bilinirken bu son salgın cinsel temasla da bulaştığını da gösterdi.
Hastalığın belirtileri nelerdir?
Ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, sırt ağrısı, lenf bezlerinde ağrılı şişmeler ve halsizlik belirtilerinden sonra başlayan deri döküntüleri en kıymetli belirtilerdir. Döküntüler çok kaşıntılı olabilir. İçleri su dolu imaj oluşturup sonra açılarak akıntılı yaraya dönüşebilir. Döküntüleri çiçek hastalığına misal lakin daha hafiftir. Çiçek hastalığı 1980’de DSÖ tarafından eradike edilen hastalık olarak duyurulmuş ve aşısı bırakılmıştı. Hastalığın klinik seyri, çiçek hastalığına nazaran daha hafif olmakla birlikte aşılanmamış şahıslarda, çocuklarda, gebe bayanlarda ve bağışıklığı baskılanmış bireylerde daha ağır geçebilir.
Aşısı var mı?
Hastalığın bilinen bir aşısı var. Amerika’da bir müddet kullanılmış fakat daha sonra talep azlığı nedeniyle üretilmemiş. Bununla birlikte suçiçeği aşısı olmuş ve suçiçeği antikorları olan şahısların % 85 maymun çiçeğine karşı koruyuculuğu olduğu da gösterilmiş. O nedenle suçiçeği aşısı olmayanların bu aşıyı olması da öneriliyor.
Nasıl korunmalı?
Öncelikle bu hastalığın hayat kaybı oranının çok yüksek bir hastalık olmadığının bilinmesi gerekiyor. Fakat bununla birlikte toplum sıhhatini tehdit etmeye başlaması ve Türkiye’de de bir olaya teşhis konduğu için korunma tekniklerini bilmek ve uygulamak kıymetli. Öncelikle teşhis konulmuş bireylerle yakın temastan kaçınılması gerekiyor. Hastanın lezyonlarına temas etmemek, kesinlikle esirgeyici ekipman kullanmak ve hastanın lezyonlarıyla temas etmiş her türlü yüzeyden de eldiven ya da kıyafetlerle uzak durmak ve dezenfeksiyon uygulamak gerekiyor.