ANKARA – Türkiye’de bilhassa pandemi periyodunda sürüşü yaygınlaşmaya başlayan, sokak ve caddelerde, trafik yoğunluğunun olduğu ana yollarda dahi sık rastlanılan elektrikli scooterlar ölümlü kazalara yol açıyor.
Son olarak Antalya’da meydana gelen kaza ile birlikte son 10 ayda en az 9 scooter kullanıcısı hayatını kaybederken, onlarca kişi de bu araçları kullanırken vefattan döndü.
Yasada yer alan e-scooter yönetmeliğine karşın giderek artan ölümlü kazalara dikkat çeken uzmanlar, maddedeki boşluklara, düzenlemedeki yetersizliklere vurgu yaparak güçlü kontrol düzeneklerinin işletilmediğini söyledi.
SCOOTER KONUSUNDA MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ SİNYALİ
Nitekim geçtiğimiz günlerde scooter kaynaklı kazada hayatını kaybeden iki lise öğrencisinin akabinde yaptığı açıklama ile yasal boşluğu işaret eden Antalya Valisi Ersin Yazıcı, mevzuyu Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Ali Karaismailoğlu ile İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’ya ilettiğini söyledi.
Yazıcı, elektrikli scooter konusunda yakın vakitte bir mevzuat değişikliği olabileceğinin de sinyallerini verdi. Antalya Büyükşehir Belediye Lideri Muhittin Böcek ise gazetecilere yaptığı açıklamada mevzuyu belediye meclisinin gündemine taşıyacaklarını kaydetti.
YÖNETMELİĞE KARŞIN TEHLİKE DEVAM EDİYOR
Yakın bir devirde hazırlanan yönetmeliğe nazaran trafikte e-scooter kullanılmasına makul kurallar çerçevesinde müsaade verilse de bu kurallar ortasında kask takma zaruriliği bulunmuyor. Karayollarındaki bisiklet yol ve şeritlerinde scooter kullanabilmek için gereken yaş sonu yönetmelikte ’15 yaşını bitirmiş olmak’ formunda tabir ediliyor.
Yönetmelik tıpkı vakitte bir araca iki kişinin binmesine de müsaade vermiyor. Yönetmelikte yer alan bu üzere kurallara karşın elektrikli scooterlarda 16 yaş altı şoförler, ekipmanı olmayanlar ve bir araca iki kişi binenler trafikte tehlike oluşturmaya devam ediyor.
‘TEHLİKENİN TEMEL NEDENİ YASAL BOŞLUKLAR VE KONTROL SİSTEMLERİNİN İŞLETİLMEMESİ’
İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı’ya nazaran bu tehlikenin temel nedeni bahse ait yasal boşluklar olduğu kadar kontrol sistemlerinin da işletilmemesi.
TBMM’de elektrikli scooterlara ait yasa çıkarılsa da kuvvetli bir kontrolden bahsedilemeyeceğine dikkat çeken Ilıcalı, şunları kaydetti:
“Türkiye’de elektrikli scooterları bir kenara bırakalım. Maalesef trafik kazalarının yüzde 99’u insan kusurundan kaynaklanıyor. Bir de elektrikli scooter kullananların ‘kaportasının’ bedenleri olduğunu düşündüğümüzde kaza anında vefatla sonuçlanan olaylar yaşanabiliyor. Öncelikle bu mevzuya dair kalıcı bir şuur ve eğitim sorununda ara almamız lazım. Tıpkı vakitte güvenlik önlemlerinin de alınması gerekiyor. Kontrolün de sıkı yapılması lazım.”
İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı. ‘ELEKTRİKLİ SCOOTER ŞOFÖRLERİNE EĞİTİM VERİLMELİ, BU ARAÇLAR İÇİN BAĞIMSIZ YOLLAR YAPILMALI’
Özellikle korona virüsü salgını sürecinde kullanımı yaygınlaşan bu araçların ulaşıma, emisyona ve trafiğe büyük katkısı olduğuna vurgu yaparak, “Yasaklanması tahlil değil” diyen Ilıcalı’ya nazaran yapılacak düzenlemeler ile kazaların büyük ölçüde önüne geçmek mümkün.
Elektrikli scooter şoförlerine verilecek eğitimlerden, bu araçlara dair yapılacak bağımsız yollara kadar birçok teklif sunan Ilıcalı, şu noktalara dikkat çekti:
“Yerel idarelerin orta vadede elektrikli scooterların kullanılacağı yollar yapması yerinde olacaktır. Bağımsız yollar yapılıncaya kadar bu araçların elektronik EDS’lerin olduğu yollarda kullanımını sağlamak gerekiyor. Bu araçları kullananların çok güçlü formda denetlendiklerini bilmeleri lazım. Kontrolün haricinde bu araçları kullananlar için bir eğitim kaidesi koyulması gerekiyor. Zira bakıldığında bu aracı kullanan şahısların hiçbir tecrübesi yok, bilgisi yok, sertifikası yok, plakası yok, kaskı yok. Şayet bu tescilleri almazsak, orta vadede de bağımsız yollar inşa ederek güçlü kontrole tabi tutmazsak daha çok kaza haberlerine şahitlik ederiz. Bu noktada ‘yasaklansın’ talepleri gerçekçi değil; fakat önlemlerle kazaları önlemek mümkün. Maddede yapılacak yeni düzenlemeler ile önlemlerin artırılması mümkün.”
‘ELEKTRİKLİ SCOOTERLAR İÇİN KULLANMA DİSİPLİNİ GETİRİLMELİ’
Diğer yandan yönetmelikte elektrikli scooterlar “iki tekerlekli motorlu bisiklet” olarak tanımlanıyor.
İleri Sürüş Teknikleri Uzmanı Çetin Büyükçınar’a nazaran ise bu tanımlama direkt yasal bir boşluk oluşturuyor. Öncelikle elektrikli scooterların niteliklerinin belirlenmesi, bir kullanma disiplini getirilmesi gerektiğini belirten Büyükçınar şunları kaydetti:
“Elektrikli scooterlar maddede ‘iki tekerlekli motorlu bisiklet’ olarak geçiyor. Bu da maddede bir karmaşaya neden oluyor. Bir an evvel bu araçların tescil edilmesi gerekiyor. Tescil edilmesi demek sorumluluklarını da takip etmek manasına geliyor. Yani elektrikli scooterlar taşıt yolunda kullanılabilecek bir araç çeşidi mü yoksa taşıt yolunda kullanılması yasak olacak bir taşıt çeşidi mü? Şayet taşıt yolunda kullanımını kısıtlayacaksak kesinlikle elektrikli scooterların kullanılabileceği bağımsız yollar yapılmalı. Şayet trafiğe dâhil edilecekse bu araçların sınıflandırılması gerekiyor, trafiğe dâhil edilmesinin kaidelerinin net formda belirlenmesi gerekiyor. Öteki şoförlerin de bu hususta bilinçlendirilmesi lazım. Tescil yönetmeliğine nazaran de bu araçları kullanan bireylerin yanlarında bulundurmaları gereken güvenlik önlemleri de yasa ile teminat altına alınmalıdır.”
İleri Sürüş Teknikleri Uzmanı Çetin Büyükçınar ‘EHLİYET KAİDESİ GETİRİLMELİ’
Elektrikli scooter kazalarının önlenmesine ait 16 yaş itibariyle ehliyet mecburiliği getirilmesini öneren Büyükçınar, şu tabirlere yer verdi:
“Bu üzere araçlardaki kaza risklerini lakin önlem alarak önleyebiliriz. Yasaya nazaran elektrikli scooter kullanma yaş hududu 16; lakin bu şahısların rastgele bir trafik kültürü ve bilgisi olmadan trafiğe çıkması risk barındırır. Çok ivedilikle yasaya eklenmesi gereken bahis bu araçların ehliyetli bireyler tarafından kullanılmasını sağlamak olacaktır. Tescil tarifi yapılıp, bunların da A1 sınıfı ehliyetle kullanılması kaidesi getirilebilir. Bu trafik kültürü ve şuurunu sağlayacaktır. Birebir vakitte elektrikli scooter için bağımsız yolların yapılması da değerli olacaktır. Bir de aslında en değerlisi yönetmelikte elektrikli scooterlar için kullanılan “iki tekerlekli motorlu bisiklet” sözlerin değiştirilmesi ve yine düzenlenmesi gerekiyor.”
Büyükçınar, alınacak önlemlere “Bu araçlar trafik içerisinde kullanılacaksa tescil tarifleri açısından geriyi görmede kullanılmak üzere ayna eklenmesi elzem bir konudur” unsurunun de eklenmesi gerektiğini tabir ederken, “Bu tedbirlerin alınması halinde kazaların büyük ölçüde önüne geçilebileceğini düşünüyorum. Kimse Amerika’yı yine keşfetmeyecek. Bu formda alınan tedbirler hayat kurtaracaktır” halinde konuştu.